Türk Telekom Arena Stadı'nda geçtiğimiz Cumartesi günü oynanan Galatasaray-Beşiktaş maçının 37-38. dakikası oynanırken meydana gelen penaltı pozisyonunda Beşiktaş kalecisi Tolga'nın gözüne LASER işaretleyici ışığı tutulmuştu. Yayıncı kuruluş kameraları sahaya doğru LASER ışığı tutan bir kişinin görüntüsünü tespit etmişlerdi. Poliste işlemlerinin tamamlanmasının ardından M.D. adlı şüpheli 6222 sayılı sporda şiddeti önleme kanuna muhalefet ve yaralamaya sebebiyet verme suçundan adliyeye çıkarıldı. Şüpheli savcılık sorgusunun ardından serbest bırakıldı. Şüpheli M.D. hakkında spor müsabakalarını seyirden men tedbiri uygulanmaya başlandı.

Bu güncel olay nedeniyle LASER işaretleyiciler hakkında çeşitli tartışmalar yapıldı. Daha önceden LASER işaretleyici ile yolcu uçaklarının seyir güvenliğinin tehlikeye düşürülmesi, göstericiler tarafından kolluk kuvvetlerine karşı kullanılması gibi eğlence sektöründe de kötü yönde kullanımı da bilinmekteydi. 2008’de Moskova’da gösteri amaçlı LASER kullanımı nedeniyle 30 kişinin zarar görmesi, 2009’da Belçika’da katılımcıların yanlarında getirdikleri 200 mW lık LASER işaretleyiciler ile oluşan göz yaralanmaları bunlardan sadece birkaçıdır.

Sunularda ve eğitim amaçlı kullanılması gereken ve belli bir gücün altında olması gereken LASER işaretleyiciler internette dahi "50 km menzilli, 1000 mW'lık güç" şeklinde ulu orta satılabilirken, bu gücün kontrolü ve kötüye kullanımının engellenmesi için yetkililerin ve toplumun bilgilendirilmesi de önem arz etmektedir.

Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation uyarılmış radyasyon salınımı yoluyla ışığı şiddetlendirilen LASER'den sorumlu fiziksel prensip 1916’da Albert Einstein tarafından keşfedilmiş, ilk çalışan LASER 1960’da T. H. Maiman tarafından yapılmıştır. LASERin uygulama alanının genişliği; yüksek miktardaki enerjiyi, önemli kayıplar olmadan taşıyabilme özelliği, ışın frekansının hassas kontrolü, ışının yayılma düzeni ve olağanüstü yoğunluğundan kaynaklanmaktadır.

ABD Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü ve Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) LASER işaretleyicileri çıkış gücüne göre milliwatt (mW) sınıflandırmıştır. Bu sınıflandırmanın amacı, referans kabul edilen Sınıf 1’den itibaren yükselen LASER gücüyle birlikte artan yaralanma riskinin ortaya koyulmasıdır.

1. Sınıf 1: Gözün doğrudan ve uzun süreli maruziyetinde dahi zararsız,
2. Sınıf 1M: Optik elemanlarla (dürbün vb.) görüntülendiğinde zararlı,
3. Sınıf 2: Anlık maruziyette zarar vermez, bilinçli olarak doğrudan bakıldığında tehlikeli, (<1 mW)
4. Sınıf 2M: Optik elemanlarla (dürbün vb.) görüntülendiğinde zararlı,

1. Sınıf 3R: Doğrudan maruziyette zararlı, yaralanma olasılığı süre ile orantılı olarak artar, (1-5 mW)

1. Sınıf 3B: Kısa süre de olsa doğrudan maruziyette zararlı, fakat saçılmalardan kaynaklanan maruziyetlerde genellikle zararsız, (5-500 mW)

1. Sınıf 4: Sadece gözün değil, derinin de doğrudan veya saçılmalardan kaynaklanan maruziyeti zararlı (>500 mW)

Koruyucu Donanım

1. Sınıf 3B veya 4’de LASER kontrollü alan, koruyucu bariyerler, perdeler ve gözlükler söz konusu iken Sınıf 4’de acil durdurma düğmesi gereklidir

Güçlere Göre Etki Örnekleri

5 mW 16 metre içinde maksimum göz hasarı ve 80 metreye kadar geçici körlük, ancak 3.5 km den sonra zararsız

50 mW 50 metre içinde maksimum göz hasarı ve 250 metreye kadar geçici körlük, ancak 11 km den sonra zararsız

500 mW 160 metre içinde maksimum göz hasarı ve 800 metreye kadar geçici körlük, ancak 35 km den sonra zararsız

Görme spektrumunun ortasına denk gelen (dalga boyu 520-570 nm), yeşil LASER ışığı kırmızı ve maviden daha parlak göründüğünden genellikle tercih edilmektedir.

Gözün LASER Işınımı Soğurma Karakteristiği

1. Görünür ve yakın-kızılötesi dalga boylarında çalışan LASERler, retinaya ulaşarak daha ciddi bir hasara sebep olmaktadır. Bu durumda retina, deriye oranla 100.000 kat daha hassastır. Bunun sebebi, insan gözünün bu dalga boyundaki ışığı retinanın üzerine odaklayabilme kabiliyetidir.
2. Spektrumun orta-kızılötesi, uzak-kızılötesi ve orta-morötesi bölgeleri için LASER enerjisini kornea soğurur ve hasar görebilir.
3. Buna karşın yakın-morötesi bölge için, gözün LASER enerjisini soğuran bölümü lens olacaktır.

Bu konudaki bilimsel yayınlarda genel olarak Sınıf 1 ve 2 gibi LASER işaretleyicilerin hasarının ihmal edilebilir düzeyde olduğu ancak doz ve süre arttıkça ve mesafe yakınlaştıkça gözlerde kamaşmaya ek olarak, geçici görme bulanıklığı ve görme alanı kaybı yanı sıra kalıcı hasarlar da oluşabildiği, görma kaybı düzelenlerin bir kısmında ise görme kalitesinde azalma olabildiği bildirilmiştir.

LASER İŞARETLEYİCİ (POINTER) KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK

LASERin her türlü kullanımı için sağlık ve güvenliğin sağlanması amacıyla farkındalık ve bilincin oluşturulması gereklidir.

1. LASER işaretleyiciler kişilere doğrultulmamalı,
2. Küçük yaştakilerin LASER işaretleyicileri kullanmasına izin verilmemeli,
3. LASER işaretleyiciler ayna benzeri yansıtıcı yüzeylere doğrultulmamalı,
4. Üzerinde uyarı mesajı ve sınıfı bulunmayan LASER işaretleyiciler satın alınmamalı, kullanılmamalıdır.

LASER in her türlü kullanımı için sağlık ve güvenliğin sağlanması amacıyla farkındalık ve bilincin oluşturulması gereklidir.

Ne yazık ki LASER epilasyon yapan bazı kişilerin dahi LASER dalga boyuna uygun koruyucu LASER gözlüğü yerine güneş gözlüğü kullandığına, ya da LASERlerin dalga boylarıyla uyuşmayan başka dalga boyundan koruyucu gözlüklerin kullanıldığına şahit olabilmekteyiz. Bu konuda yasal denetimlerin yanı sıra toplumun da eğitilmesi amacıyla sadece göz hastalıklarından değil, göz sağlığından da sorumlu olan biz göz hekimlerine büyük sorumluluk düşmektedir.

• www.aksam.com.tr
• www.youtube.com